اعتقاد به بابیت و نیابت خاصه با عنوان «رکن رابع» از باورهای شیخیه است (1) که با پیروی و اثرپذیری مستقیم علی‌محمّد شیرازی از این مسلک، به جریان بابیت انجامید.
شیخ احمد احسایی بر این باور بود که چون مؤمنان همیشه به هدایت امام احتیاج دارند و اقتضای رحمت خدا رفع حوائج مردم است، در دوران غیبت امام کسی از برجستگان شیعی لازم است که بی‌واسطه با امام غایب اتصال و رابطه داشته و واسطه فیض بین امام و امت و حجت خدا میان مردم باشد، زیرا اگر چنین شخصی نباشد، لزوم رفع تکلیف پیش می‌آید.(2)
جانی کاشانی (نویسنده بابی) درباره بابیت شیخ احمد احسایی (بنیانگذار جریان شیخیه و متوفی 1241 قمری) می‌نویسد: «همین‌که نهصد و پنجاه سال از اول غیبت صغرا گذشته آن سلطان فضّال مرحوم شیخ احمد زین‌الدین احسایی را از میان شعیان خود برگزیده ... از اینجا بود که آن برگزیده موحدین می‌فرمود سمعت عن الحجه کذا و کذا، خلاصه مأمورش فرمودند به جذبات غیبی.»(3)
ادعای شنیدن بدون واسطه، یعنی همان ادعای بابیت و واسطه میان امام و مردم بودن که در شیخیه با عنوان «رکن رابع» مطرح است. وی همچنین می‌نویسد: «شرح بر زیارت جامع کبیر نوشته و نور اسرار ولایت را که حضرت امام به حق حسن العسکری(سلام الله علیه) در کلمات معجز آثار درج فرموده بودند و در علم حکمت و سائر علون کتاب‌ها نوشته و حضرت ایشان باب امام(سلام الله علیه) بودند. باب مخصوص آثاری نه نصی چنانچه در بیان معرفت ابواب مذکور گردید؛ ولی در واقع خود می‌دانستند که مخصوص گردیده از قبل حجت(سلام الله علیه) و لکن به جهت عدم قابلیت خلق تصریح به مقام بابیت نفرمودند و به کنایات و اشارات لطیفه مطلب خود را به خلق القا می‌فرمودند.»(4)
پانوشت
1. شیخیه و بابیه در ایران، 28 – 29.
2. نک: احسایی، بی‌تا: 72.
3. جانی کاشانی، 1328: 99.
4. همان، 99 - 100.
پیگیری مقالات در تلگرام با کلیک روی آدرس زیر:
