تاریخ اسماعیلیه از ادعاهای مهدویت بسیاری گزارش می‌دهد که از سوی سران جریانهای این فرقه بیان شده است. قرامطه بر امامت اسماعیل باقی مانند و او زنده و مهدی موعود می‌دانستند؛ (۱) ولی پس از مرگ اسماعیل به پیروی از پسرش محمّد برخاسته و او را امام خود پنداشته بودند.(۲) آنان با اعتقاد به مهدویت و نبوت محمّد بن اسماعیل، از مبارکیه جدا شدند تعداد امامانشان را به هفت محدود کردند و از اینجا بود که بعدها اسماعیلیه به نام اضافی سبعیه یعنی هفت امامی شهرت یافتند، چون آنها بر مهدویت محمّد بن اسماعیل توقف کردند.(۳) نام اسماعیلیه پیش از پیدایش فاطمیان، تنها به قرامطه اطلاق می‌شدند.
اسماعیلیان خالصه از جمله جریانهای باطنی تشیع هستند که از مهدویت سران خود سخن رانده‌اند. آنان گاهی اسماعیل، فرزند امام صادق (سلام الله علیه) را مهدی موعود خوانده‌اند.(۴) و زمانی از مهدویت و قائمیت محمّد بن اسماعیل دم زده و مرگ او را انکار کردند: «محمّد بن اسماعیل را امام هفتم و آخرین امام خویش شناختند و رجعت او را به عنوان مهدی یا قائم، انتظار می‌کشیدند.»(۵)
به گزارش نوبختی، قرامطه محمّد بن اسماعیل را امام مهدی، قائم و پیامبر می‌دانستند و به کفر دیگر مسلمانان گواهی می‌دادند.(۶)
عبید الله (بنیانگذار خلافت فاطمی) نیز خود را «مهدی غائب» و «امام قائم منتظر» خواند و به طور ضمنی مهدویت محمّد بن اسماعیل را نفی کرد که میان اسماعیلیان خالصه مطرح بود.(۷) او پس از تکیه زدن بر مسند خلافت فاطمی، پسرش محمّد را به جانشینی خود منصوب کرد و برای نقش «امام منتظر» و «صاحب الزمان» به او لقب «قائم» داد.(۸)
پانوشت
۱. فرق الشیعه، نوبختی، ص ۱۰۱.
۲. همان، ص ۱۰۵ – ۱۰۶.
۳. تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ص ۱۲۴.
۴. همان، ص ۱۱۴.
۵. همان، ص ۱۲۳ و ۱۶۶.
۶. نک: فرق الشیعه، نوبختی، ص ۱۰۵ – ۱۱۱.
۷. تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ۱۴۸ – ۱۴۹.
۸. همان، ۱۵۱.
منبع: پایگاه جامع شناخت بهائیت
پیگیری مقالات در تلگرام با کلیک روی آدرس زیر:
