حسین‌علی نوری (سرکرده بهائیان مشهور به
بهاء) در گفتار و نوشتار خود به تشبیه و تجسیم خدا نیز آلوده شده و از
خدایی سخن می‌گوید که موهای صورتش می‌جنبند: «اللّهمّ انّی أسألک بشعراتک
الّتی یتحرّک علی صفحات الوجه کما یتحرّک علی صفحات الالواح قلمک
الاعلی.»(۱)
هنگامی‌که از او پرسیدند: شما که خود را خدا می‌دانی، چرا گاهی می‌گویی ای
خدا و در برخی نوشته‌هایت از او کمک می‌خواهی؟ گفت: «یدعوا ظاهری باطنی و
باطنی ظاهری، لیست فی الملک سوای و لکن الناس فی غفلة مبین».(۲) وی خود را
خدای زندانی می‌خواند، از این رو در این‌باره می‌نویسد: «قد تجلی الله من
افق السجن علیک یا ایها المقبل الی الله فالق الاصباح.»(۳)
این جملات حسین‌علی نوری از جنس کلمات جریانهای انحرافی پیش از اوست که به نمونه‌هایی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. مغیریه:
بغدادی در گزارش مغیریه از آلودگی آنان به تشبیه و تجسیم خدا می‌نویسد:
«زعم ان معبوده رجل من نور و له اعضاء و قلب ینبع منه الحکمة».(۴) چندین تن
از غلات که مشهورترین آنان مغیره بن سعید و ابو منصور عجلی بودند، به ویژه
به خاطر آن شهرت دارند که خدا را با مشخص‌های انسانی توصیف کرده‌اند.
به‌طور عام‌تر بسیاری از غلات معتقدند که خدا در ذات خود روح یا نوری الهی
است که می‌تواند به صورت‌ها و شکل‌ها و مخلوقات مختلفی تجلی یابد؛ درنتیجه
به حلول ذات الهی در جسم انسان به‌ویژه در کالبد امام باور داشتند.(۵)
۲. نصیریه:
اشعری در گزارش این جریان آورده است: «نصیریه بر این باورند که خدا نیز
به‌صورت بعضی اشخاص ظاهر می‌شده است.(۶) چون پس از پیامبر اسلام(صلی الله
علیه و آله و سلم) کسی برتر و شایسته‌تر و فاضل‌تر از حضرت علی(سلام الله
علیه) و بعد از او فرزندان او که بهترین مردمان بودند وجود نداشتند، خداوند
در پیکر و به‌صورت آنان ظاهر می‌شد و با زبان آن‌ها سخن می‌گفت و با دست
آن‌ها عمل می‌کرد، از این جهت است که ما نام خدا را بر آن‌ها اطلاق
می‌کردیم.»(۷)
پانوشت:
۱. نوری، حسین‌علی، ادعیه حضرت محبوب، ص ۱۲۳.
۲. «باطنم ظاهرم را می‌خواند و ظاهرم باطنم را. در جهان معبودی غیر از من نیست، لیکن مردم در غفلت آشکارند.» همو، مبین، ص ۴۰۵.
۳. «خدا از گوشه زندان بر تو تجلی کرد، ای کسی که به خدای شکافنده و آفریننده صبح روی آورده‌ای.» همان، ص ۴۱۷.
۴. بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، ص ۱۴۶؛ همچنین شهرستانی، محمّد، الملل و النحل، ص ۲۰۸.
۵. دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ص ۸۰.
۶. اشعری‌قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، ص ۳۵۳.
۷. پیشین.
آدرس تلگرام:
https://telegram.me/bahaiat_net
